Problemy skórne u dzieci

Afty i pleśniawki

Jedną z najczęstszych przypadłości u dzieci są afty i pleśniawki. Nie muszą oznaczać poważnych problemów ze zdrowiem, jednak bywają bardzo bolesne i negatywnie wpływają na samopoczucie dziecka. Afty i pleśniawki mają także skłonność do nawrotów, dlatego nie należy ich lekceważyć. By zapobiec ich powstawaniu, warto jak najszybciej wdrożyć picie z kubeczka, nie dopajać dziecka w nocy, unikać usypiania z butelką oraz dbać o higienę jamy ustnej dziecka. Zdarza się, że afty i pleśniawki często bywają mylone ze względu na podobny białawy wygląd, lecz istnieją między nimi pewne różnice.

Pleśniawki powstają w wyniku infekcji drożdżakami, a do zakażenia może dojść już podczas porodu, jeśli zawarte są one w kanale rodnym matki. Źródłem zakażenia mogą być też zanieczyszczone smoczki, niemyte łyżeczki czy zła higiena jamy ustnej. Ze względu na nierozwinięte czynności gruczołów ślinowych oraz niedojrzałą fizjologicznie florę bakteryjną u niemowląt, pleśniawki zyskują dobre warunki rozwoju. Mają one postać kremowobiaławego nalotu w buzi dziecka, czasami przypominającego resztki mleka.

Afty o podłożu bakteryjnym lub wirusowym pojawiają się, gdy do diety dziecka zostają włączone pokarmy inne niż mleko. Mają one postać zaczerwienionych pęcherzyków, które są bardzo bolesne i sprawiają, że dziecko staje się marudne, odmawia jedzenia, a czasami nawet gorączkuje. Dziecko może nabawić się ich przez kontakt z brudnym smoczkiem oraz w okresie ząbkowania, gdy jama ustna jest rozpulchniona. W leczeniu zalecana jest dokładna higiena jamy ustnej, stosowanie naparów z szałwii, rumianku oraz płynów odkażających. Należy pamiętać, że afty i pleśniawki mogą być objawem poważniejszych schorzeń i nie należy ich bagatelizować.

Wszawica – wciąż aktualny problem

Wszawica to problem, który regularnie powraca w dużych skupiskach dzieci i młodzieży. Sprzyja jej częste wymienianie się akcesoriami do pielęgnacji włosów czy nakryciami głowy. Pasożyty mogą przenieść się także podczas kontaktu osobistego np. w podróży czy zabawie. Najczęściej występującą formą tej choroby jest wszawica głowowa, wywoływana przez Pediculosis humanus capitis, owada o brudnobiałym lub szarym kolorze. Wszy żerują głównie na owłosionej skórze głowy, także w rzęsach i brwiach. Wszawica objawia się swędzeniem skóry głowy i pojawieniem się czerwonych plamek w miejscu bytowania pasożytów. Świąd prowokuje drapanie się, a w efekcie powstawanie drobnych ran, zadrapań, które mogą przerodzić się w stany zapalne i grzybicze. Brak reakcji może doprowadzić do powstania tzw. kołtuna. Leczenie polega na odnalezieniu żywych owadów na głowie gospodarza, a następnie zastosowanie preparatu permetryny. Należy pamiętać, że wszawica wciąż traktowana jest jako choroba wstydliwa oraz stygmatyzująca, dlatego wymaga szczególnej dyskrecji.  

Grzybica skóry głowy u dzieci

Grzybica u dzieci zwykle dotyka owłosionej skóry głowy, stóp, dłoni, pachwin, a także tułowia. Zmiany skórne wyróżnia powolny wzrost, charakter rumieniowo-złuszczający oraz zmiany pęcherzykowe i krostkowe głównie na obrzeżach zmian. Grzybica jest też zależna od czynników takich jak rola grzyba, endemiczność jego występowania, podatność na zakażenia czy przynależności etnicznej, wieku i płci. Na rozwój grzybicy wpływa również ciągła materacja, przebywanie w wilgotnym klimacie czy urazy skóry. Grzybica wywoływana jest przez dermatofity, grzyby drożdżopodobne oraz pleśniowce. W celu jej rozpoznania należy pobrać materiał do badań, jeszcze przed włączeniem leczenia, przy czym najszybsze wyniki można uzyskać w badaniu mikroskopowy. Lek pierwszego rzutu to gryzeofulwina stosowana doustnie przez osiem tygodni. Alternatywą jest terbinafina stosowana przez cztery tygodnie. 

Łysienie plackowate i trudności w leczeniu

Łysienie plackowate jest dość często występującą w populacji dziecięcej chorobą o niewyjaśnionej patogenezie. Charakteryzuje się ono ograniczonymi ogniskami łysienia bądź całkowitą utratą włosów, a pozbawiona włosów skóra jest zwykle niezmieniona, zaś na obrzeżach widoczne są włosy wykrzyknikowe. Łysienie plackowate w fazie aktywnej wyróżnia obecność resztek łodyg włosowych, czyli włosów martwiczych. Dzieci chorują zazwyczaj na ograniczoną postać choroby, która zajmuje mniej niż 50% owłosionej skóry głowy. Łysienie plackowate zwykle rozpoznawane jest na podstawie obrazu klinicznego. Dostępne są także metody diagnostyczne w postaci trichoskopii, trichogramu czy badania histopatologicznego. W zależności od wielkości zmian można przyjąć postawę wyczekującą lub wdrożyć stosowanie miejscowe preparatów GKS oraz minoksydylu dla dzieci w wieku poniżej roku życia, iniekcji z GKS i miejscowej terapii preparatem minoksydylu powyżej 10 roku życia. Następnie stosuje się immunoterapię difenylocyklopropenonem, a także miejscową terapię preparatem ditranolu, terapię PUVA i laseroterapię. Niestety, łysienie plackowate to choroba o charakterze nawrotowym i nieprzewidywalnym przebiegu, w której dochodzi do spontanicznych remisji, a czasami całkowitego braku reakcji na leczenie.

Nabyte bielactwo u dzieci

Bielactwo u dzieci to przewlekła choroba, dla której charakterystyczne jest zmniejszenie zabarwienia skóry i miejscowe plamy na ciele. Może być ono wrodzone, lecz najczęściej występujące to bielactwo u dzieci jest nabyte. W drugim przypadku zmiany pojawiają się około 10-13 roku życia i zazwyczaj nie zajmują całego ciała, a raczej odgraniczone obszary. Odbarwienia mają różne rozmiary, są dobrze odgraniczone i wyraźnie odcinają się od reszty skóry. Zazwyczaj pojawiają się na twarzy, w tym wokół oczu i ust, szyi, kończynach oraz dłoniach. Na powiększenie lub pojawianie się plam wpływa stres, promieniowanie słoneczne oraz urazy czy otarcia. Brak obecnie skutecznych metod leczenia bielactwa u dzieci, jednak zaleca się m.in. steroidy, inhibitory kalcyneuryny oraz pochodne witaminy D, czy nawet fototerapię. Chociaż nie jest to choroba zagrażająca życiu, może ona wpływać na jego jakość. Bielactwo u dzieci może wiązać się z wykluczeniem ze strony rówieśników, pogorszeniem stanu psychicznego osoby chorej, a nawet depresją.

Synechia – zrośnięcie warg sromowych u dziewczynek

Kolejnym problemem dotyczącym dziecięcej skóry jest synechia, czyli zrośnięcie warg sromowych. Ta nabyta anomalia pojawia się w okresie drugiego lub trzeciego roku życia. Zrośnięcie warg sromowych objawia się wystąpieniem bogato unaczynionej listewki skórnej, która łączy wargi sromowe, a w niektórych przypadkach całkowicie zamyka przedsionek pochwy. Zrośnięciu warg sromowych sprzyja budowa anatomiczna małych dziewczynek, czyli pokrycie narządów płciowych delikatnym nabłonkiem. Wargi sromowe są cienkie, niski jest również poziom estrogenów, co powoduje suchość. To sprzyja uszkodzeniom nabłonka, obnażeniu błony śluzowej, pokryciu się warg wysiękiem, a następnie ich sklejeniu. Efektem gojenia jest zrośnięcie warg sromowych. Do przyczyn tej anomalii zalicza się urazy mechaniczne i podrażnienie, jednak najczęściej jest to długotrwały kontakt z moczem i kałem, noszenie pieluszek czy brak kontroli nad mikcją i defekacją. W zależności od nasilenia wady stosuje się postawę wyczekującą, maść sterydową lub ręczne rozdzielenie warg. W najpoważniejszych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Powyżej opisane problemy skórne, charakterystyczne dla okresu dziecięcego i nastoletniego, czyli wszawica, grzybica, łysienie plackowate, nabyte bielactwo u dzieci oraz zrośnięcie warg sromowych a także stulejka zostaną omówione podczas konferencji „Skóra dziecka”. To jedyne w Polsce wydarzenie, które będzie w pełni skupione na leczeniu problemów skórnych dzieci. Stanowi ono szansę na zdobycie praktycznej wiedzy przekazywanej przez najlepszych specjalistów.